NOTARIUSZ
Notariusz jest powołany do dokonywania czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną (czynności notarialnych). W zakresie tych uprawnień działa jako osoba zaufania publicznego, korzystając z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Sporządzane przez niego akty notarialne mają charakter dokumentu urzędowego. Rolą notariuszy jest zapobieganie sporom sądowym poprzez zapewnienie pewności i bezpieczeństwa obrotu.
Notariusza powołuje i wyznacza siedzibę jego kancelarii Minister Sprawiedliwości. Działalność notariuszy reguluje m.in. ustawa Prawo o notariacie.
Notariusz – w przeciwieństwie do przedstawicieli innych wolnych zawodów prawniczych świadczących swoim klientom usługi prawne – działa na rzecz nie tylko określonego podmiotu, ale musi równoważyć interesy wszystkich stron czynności notarialnej. Dlatego przy dokonywaniu czynności notarialnej notariusz powinien czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i interesów stron oraz innych osób, dla których czynność notarialna może spowodować skutki prawne. Notariusz jest zobowiązany udzielać stronom wyjaśnień dotyczących dokonywanych czynności, zaś akty i dokumenty powinny być sporządzane w sposób zrozumiały i przejrzysty. Notariuszowi nie wolno dokonywać czynności notarialnej, jeżeli poweźmie wątpliwość, czy strona czynności notarialnej ma zdolność do swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli.
Jakich czynności dokonuje notariusz?
Zgodnie z ustawą Prawo o notariacie notariusz dokonuje następujących czynności:
- sporządza akty notarialne, w tym także oświadczenia o poddaniu się egzekucji będące tytułami egzekucyjnymi oraz protokoły dziedziczenia;
- sporządza akty poświadczenia dziedziczenia;
- podejmuje czynności dotyczące europejskiego poświadczenia spadkowego;
- podejmuje czynności związane z zarządem sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej;
- sporządza poświadczenia notarialne;
- spisuje protokoły;
- sporządza protesty weksli i czeków;
- przyjmuje na przechowanie pieniądze, papiery wartościowe, dokumenty, dane na informatycznym nośniku danych, o którym mowa w przepisach o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne;
- sporządza wypisy, odpisy i wyciągi aktów notarialnych;
- sporządza, na żądanie stron, projekty aktów, oświadczeń i innych dokumentów;
- składa wnioski o wpis w księdze wieczystej wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu w księdze wieczystej;
- sporządza inne czynności wynikające z odrębnych uregulowań, w tym także testamentu notarialnego.
Akt notarialny to dokument potwierdzający, że dana osoba wykonała określoną czynność prawną. Prawo precyzyjnie określa, kiedy akt notarialny jest niezbędny, ale może on być sporządzony na życzenie stron czynności.
W jakich sytuacjach notariusz odmówi dokonania czynności?
Notariusz odmówi dokonania czynności notarialnej sprzecznej z prawem. Notariuszowi nie wolno dokonywać czynności notarialnej, jeżeli poweźmie wątpliwość, czy strona czynności notarialnej ma zdolność do czynności prawnych.
Jakie opłaty pobiera notariusz?
Notariusze jako płatnicy obliczają, pobierają i odprowadzają na rachunki właściwych organów podatkowych następujące podatki: podatek od spadków i darowizn oraz podatek od czynności cywilnoprawnych. Ponadto pobierają i odprowadzają na rachunki właściwych urzędów skarbowych podatek od towarów i usług (VAT) od pobranego wynagrodzenia (taksy notarialnej) oraz obliczają, pobierają i odprowadzają na rachunki właściwych sądów rejonowych opłatę sądową od wniosków składanych w systemie teleinformatycznym o wpisy w księgach wieczystych.
Ponadto notariusze sporządzają i przekazują do właściwych organów podatkowych przewidziane odrębnymi przepisami właściwe deklaracje i zestawienia dokonywanych wpłat jako płatnicy ww. danin publicznych.
Za dokonanie określonych czynności notariusze pobierają taksę notarialną, której maksymalne stawki określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 roku. Taksa notarialna to jedyne wynagrodzenie notariusza stanowiące przychód kancelarii.