KRAJOWA RADA NOTARIALNA

„W kwietniu br. liczba dokumentów zgromadzonych w Rejestrze Spadkowym przekroczyła milion. W części krajowej Rejestru znajdują się informacje o notarialnych aktach poświadczenia dziedziczenia sporządzonych po 1 marca 2009 r. oraz sądowych stwierdzeniach nabycia spadku wydanych po 8 września 2016 r. W części zagranicznej rejestrowane są europejskie poświadczenia spadkowe wydane po 8 września 2016 r.” – powiedział not. Krzysztof Czaplicki, prezes spółki Rejestry Notarialne. „Aby unaocznić skalę przedsięwzięcia realizowanego przez Krajową Radę Notarialną, wystarczy wskazać, że dziennie wprowadzanych jest 750-1000 nowych wpisów” – dodał Czaplicki.

Rejestr Spadkowy został utworzony na bazie istniejącego od marca 2009 r. notarialnego Rejestru Aktów Poświadczenia Dziedziczenia. Funkcjonuje od 8 września 2016 r. Jest publicznym rejestrem prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną na mocy przepisów noweli kodeksu postępowania cywilnego i ustawy – Prawo o notariacie z lipca 2015 r. W Rejestrze gromadzone są informacje o dokumentach potwierdzających prawa do spadku po danej osobie. W polskim porządku prawnym istnieją trzy takie dokumenty. Są to wydawane przez notariuszy akty poświadczenia dziedziczenia (APD), sądowe postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku oraz europejskie poświadczenia spadkowe (EPS) wydawane zarówno przez sądy, jak i notariuszy w sytuacjach, w których mamy do czynienia z elementem transgranicznym.

Celem, jaki przyświecał twórcom Rejestru Spadkowego, było zgromadzenie w jednym miejscu informacji o wszystkich dokumentach potwierdzających prawa do spadku, przede wszystkim zaś zapobieżenie przypadkom kilkukrotnego stwierdzenia nabycia spadku po tej samej osobie oraz ułatwienie odnalezienia informacji na temat orzeczeń sądowych oraz dokumentów wydawanych przez notariuszy.

Więcej informacji: Rejestr Spadkowy

Przepisy ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej nie tylko kreują nowe czynności notarialne związane z powołaniem i odwołaniem zarządcy sukcesyjnego, ale też nakładają na notariuszy wynikające z nich obowiązki rejestracyjne. Krajowa Rada Notarialna nawiązała w tym zakresie współpracę z Ministerstwem Przedsiębiorczości i Technologii. Jej efektem stało się utworzenie Rejestru Zarządców Sukcesyjnych – systemu teleinformatycznego do wymiany danych pomiędzy CEIDG i notariuszami, którego zadaniem jest ułatwienie dokonywania wpisów oraz uzyskiwania informacji dotyczących zarządu sukcesyjnego.

Pół roku obowiązywania przepisów tej ustawy stało się okazją do podsumowania i zorganizowania konferencji prasowej w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii w dn. 24 maja 2019 r., na której obecni byli Katarzyna Skrzek – radca prawny w MPiT, Marek Niedużak – wiceminister MPiT, Krzysztof Czaplicki – wiceprezes KRN oraz Andrzej Bocheński – doradca sukcesyjny i przedsiębiorca rodzinny.

Obecnie w Rejestrze Zarządców Sukcesyjnych znajduje się 365 wpisów. „Można powiedzieć, że w ciągu niespełna sześciu miesięcy funkcjonowania Rejestru Zarządców Sukcesyjnych ponad trzysta przedsiębiorstw uniknęło poważnych kłopotów lub wręcz likwidacji z powodu śmierci właściciela i nieuregulowanej sytuacji prawnej. Mam nadzieję, że instytucja zarządu sukcesyjnego z biegiem czasu będzie zyskiwała coraz większą popularność, co przełoży się na zapewnienie ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstw osób fizycznych po ich śmierci” – podsumował Krzysztof Czaplicki.

W Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii trwają prace nad poszerzeniem przepisów o sukcesji. „Obecnie obowiązujące rozwiązania wymagają uzupełnienia, które uwzględni inne formy prowadzenia biznesu. Właśnie dlatego myślimy o ułatwieniu sukcesji w spółkach handlowych. Przewiduje to część rozwiązań składających się na Pakiet Przyjazne Prawo, który jest już po konsultacjach. Propozycje zmian, podobnie jak było to w przypadku sukcesji działalności jednoosobowej, są odpowiedzią na zgłaszane do nas postulaty w zakresie barier w sukcesji przedsiębiorstw” – zapowiedział wiceminister Marek Niedużak.

Więcej o zasadach ustanawiania zarządcy sukcesyjnego: biznes.gov.pl/sukcesja

„Z każdym rokiem rośnie poziom sportowy uczestników Olimpiady – najlepiej widać to na przykładzie konkurencji sport na wesoło, gdzie jest on zdecydowanie wyższy niż na Sopot Festival” – żartobliwie podsumowuje notariusz Czesław Szynalik, przewodniczący komitetu organizacyjnego. I dodaje: „Konkurencje sportowe budzą ducha walki i pragnienie zwycięstwa – zasada ta dotyczy również notariuszy, co świetnie widać na Olimpiadzie”.

W czwartek 23 maja po ceremonii otwarcia rejenci reprezentujący 11 izb notarialnych w Polsce oraz 9 notariatów zagranicznych stanęli w szranki, rywalizując o zwycięstwo w 10 konkurencjach, m.in. w turniejach piłki nożnej, siatkówki i koszykówki, a także w tenisie, brydżu, lekkoatletyce oraz „sporcie na wesoło”.

Olimpiada Notarialna, której celem jest integracja środowiska notarialnego poprzez sport i zabawę, odbywa się nieprzerwanie od 2002 roku. Jej pomysłodawcą i organizatorem jest Czesław Szynalik, notariusz w Mszanie Dolnej, który zainicjował również takie wydarzenia jak Rajd Rejenta i Mistrzostwa Europy Notariuszy w Piłce Nożnej.

Wyjaśnienie KRN:

W dzisiejszym wydaniu dziennika „Rzeczpospolita” ukazał się artykuł zatytułowany „Uwłaszczenie już nie zablokuje transakcji” poświęcony projektowi legislacyjnemu procedowanemu przez komisje sejmowe: Infrastruktury oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej na posiedzeniu w dniu 15 maja br. W posiedzeniu komisji uczestniczyli przedstawiciele Krajowej Rady Notarialnej: not. Lech Borzemski i not. Mariusz Białecki.

Autorka artykułu przekazała informację, że w przypadku, gdy przedmiotem czynności prawnej jest lokal stanowiący odrębną nieruchomość, notariusz wystąpi z wnioskiem o wydanie zaświadczenia o przekształceniu użytkowania wieczystego we własność, a gdy je otrzyma, przekaże nabywcy lokalu.

Informacja ta nie ma żadnego pokrycia w treści projektowanych przepisów. Projektowane w tej materii przepisy jedynie sankcjonują przyjęty w stanowisku Krajowej Rady Notarialnej pogląd o możliwości rozporządzania lokalem stanowiącym odrębną nieruchomość bez konieczności uprzedniego uzyskania zaświadczenia o przekształceniu. Przyjęta nowelizacja w żadnym przypadku nie przewiduje udziału notariusza w uzyskiwaniu i przesyłaniu do sądu żadnego typu zaświadczeń.

Krajowa Rada Notarialna podjęła już działania zmierzające do odpowiedniego sprostowania informacji podanych przez wzmiankowany wyżej dziennik.

„Europejski Spis Notariuszy jest wynikiem długoletniego partnerstwa z Unią Europejską, która dofinansowała ten projekt. Podobnie jak instytucje europejskie również notariat europejski dąży do tworzenia narzędzi, które będą usprawniały przebieg czynności dokonywanych w obrocie transgranicznym. Europejski Spis Notariuszy jest konkretnym przejawem tych dążeń” – wyjaśnił przewodniczący KNUE Pierre-Luc Vogel.

W Spisie udostępniane są dane kontaktowe notariuszy wraz z listą języków, którymi się posługują. Jest to idealne rozwiązanie szczególnie dla osób, które potrzebują pomocy notariusza w obrocie międzynarodowym, np. przy nabywaniu nieruchomości, zawiązywaniu spółek czy też sprawach spadkowych.

Obsługa platformy jest łatwa, a nowoczesna infrastruktura techniczna czyni wyszukiwanie potrzebnych informacji łatwiejszym i szybszym. Osoby korzystające ze Spisu powinny w pierwszej kolejności wybrać jedno z następujących kryteriów wyszukiwania: miejsce (państwo, region, miejscowość), język lub nazwisko notariusza. Następnie wyświetli się lista notariuszy zgodna z wybranymi kryteriami wraz z lokalizacją ich kancelarii. Po wyborze konkretnego notariusza użytkownik uzyskuje dostęp do jego danych kontaktowych (adres pocztowy, nr telefonu, e-mail, strona internetowa, itp.). Za pomocą formularza kontaktowego można przesłać zapytanie dotyczące ewentualnego terminu spotkania z notariuszem. Oznacza to, że za pośrednictwem Spisu będzie możliwe znalezienie notariusza np. w Rzymie, który zna język polski i który będzie mógł udzielić informacji na temat obowiązujących we Włoszech przepisów prawa, jak również pomóc w wyborze najbardziej optymalnego dla nas rozwiązania.

„Europejski Spis Notariuszy to narzędzie umożliwiające nie tylko notariuszom, ale też i innym prawnikom oraz zainteresowanym osobom bezpośrednie znalezienie notariusza spełniającego określone wymogi, w szczególności znajomości danego języka. Skrócenie procesu poszukiwań notariusza i uproszczenie kontaktu z nim znacząco przyczyni się do podniesienia efektywności czynności notarialnych dla zainteresowanych klientów. Europejski Spis Notariuszy dostarcza informacji, które pozwalają klientom poczuć się pewniej i bezpieczniej” – podsumował not. Tomasz Kot, wiceprezes Krajowej Rady Notarialnej.

Życzymy przyjemnego użytkowania portalu: www.notaries-directory.eu

W konferencji, która odbyła się w dn. 19-20 lutego br. w podwarszawskim Popowie, uczestniczyli dziekani 25 uniwersytetów i innych uczelni wyższych prowadzących studia prawnicze oraz przedstawiciele samorządów zawodowych: adwokackiego, radcowskiego, notarialnego i komorniczego, a także członkowie zespołów przygotowujących testy na egzaminy.

Podsumowanie wyników

Do organizowanych przez ministra sprawiedliwości egzaminów wstępnych na aplikacje adwokacką, radcowską, notarialną i komorniczą, które odbyły się w dn. 29 września 2018 r., przystąpiło w ubiegłym roku 6 937 absolwentów 44 uczelni – 18 publicznych, 22 niepublicznych i 4 zagranicznych. Egzaminy zdały 3 544 osoby (51,1%). Największym zainteresowaniem cieszyła się aplikacja radcowska (3 674 osób – 52,9%), kolejne to: adwokacka (2 488 osób – 35,9%), notarialna (596 osób – 8,6%) i komornicza (179 osób – 2,6%). Uczelniami, których absolwenci wydziału prawa w największej liczbie przystępowali do egzaminów na aplikacje w ubiegłym roku, są: Uniwersytet Warszawski (729 osób – 10,5%), Uniwersytet Wrocławski (596 osób – 8,6%) oraz Uniwersytet Jagielloński (532 osoby – 8,7%).

Na konferencji dokonano również analizy stopnia trudności pytań i profilu osób przystępujących do egzaminów, a także porównania wyników osiągniętych przez absolwentów poszczególnych uczelni wyższych. Najlepiej wypadli, podobnie jak w latach wcześniejszych, absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, spośród których egzamin zdało 85,5% kandydatów. Drugie w kolejności wyniki uzyskali absolwenci Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (74,6%), a kolejne absolwenci Uniwersytetu Gdańskiego (72,8%) oraz Uniwersytetu Łódzkiego (72,5%).

Z kolei prezentacja wyników naboru na aplikacje sędziowską i prokuratorską, prowadzone przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury, pokazała profil kandydatów aspirujących do wykonywania w przyszłości zawodu sędziego i prokuratora.

Egzaminy na aplikację notarialną

W latach 2006-2018 do egzaminu na aplikację notarialną przystąpiło 11 159 osób, spośród których pozytywny wynik uzyskało 4 106 (36,8%). Największe zainteresowanie tą aplikacją odnotowano w roku 2009 (1 408 zdających) i 2011 (1 113 zdających), od roku 2012 – z jednym wyjątkiem w roku 2014 – liczba kandydatów systematycznie spada. Z roku na rok rośnie za to liczba notariuszy – w 2018 r. zawód ten wykonywało 3 534 osób (2005: 1 694).

W roku 2018 do egzaminu przystąpiło 596 osób, zdało go 195 osób (32,7%). Egzamin został przeprowadzony przez 6 komisji powołanych przez ministra sprawiedliwości dla obszaru właściwości 11 izb notarialnych. Największą zdawalność odnotowano w komisjach w Poznaniu (40,7%), Wrocławiu (38,8%) i Gdańsku (37,2%). W ujęciu procentowym kandydatom na aplikantów notarialnych najmniej trudności sprawiały pytania z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, najwięcej zaś te dotyczące prawa o ustroju sądów i prokuratur.

Zbiórka funduszy w ramach akcji „Prawnicy Chorym Dzieciom” została zorganizowana już po raz 11. przez Fundację „O ZDROWIE DZIECKA”. Ze środków zgromadzonych w czasie minionych 10 edycji i przekazywanych przez notariuszy, adwokatów, radców prawnych, komorników i sędziów Fundacja zakupiła dla Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie wyposażenie medyczne o wartości ponad 500 tys. zł.

„Mamy nadzieję, że do tegorocznej edycji dołączy się i aktywnie ją wesprze liczne grono prawników. W tym roku wydamy ponad 300 tys. zł na zakup rozkładanych foteli dla rodziców/opiekunów naszych pacjentów na salach chorych w szpitalnych oddziałach” – mówią organizatorzy.

Fundację można wesprzeć:

• dokonując wpłaty na konto bankowe Fundacji do dnia 30 kwietnia b.r.:
  Fundacja O ZDROWIE DZIECKA, Kraków: 05 1240 4533 1111 0000 5425 8556 (PEKAO).
  Tytuł przelewu: Darowizna – Prawnicy Dzieciom 2019.
  Osoby, które chcą pozostać anonimowymi darczyńcami (bez prezentacji nazwy swojej kancelarii lub nazwiska na liście darczyńców), w tytule przelewu proszone są o wpisanie: Darowizna Anonimowa – Prawnicy Dzieciom 2019.
• korzystając z systemu elektronicznych darowizn DOTPAY: https://szpitalzdrowia.pl/prawnicy-chorym-dzieciom-2019/
• przekazując 1% podatku: (KRS 0000 123 750).

Akcja „Prawnicy Chorym Dzieciom” została zainicjowana w 2008 r. przez krakowską notariusz Iwonę Palmirską, która w ten sposób postanowiła okazać wdzięczność lekarzowi wykonującemu operację jej dziecka za jego ogromne zaangażowanie – zarówno zawodowe, jak i emocjonalne. Pierwsza edycja odbyła się pod hasłem „Krakowscy prawnicy chorym dzieciom” i miała zasięg lokalny, zaś kolejne – ze względu na duże zainteresowanie prawników spoza Krakowa – ogólnopolski. W akcję angażują się nie tylko prawnicy, ale wszyscy ci, którym zależy na zdrowiu i życiu podopiecznych Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie.

Więcej informacji:
Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie

Zgodnie z ustawą z dn. 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów, z dniem 1 stycznia 2019 r. z mocy prawa nastąpiło przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów. Ujawnienie prawa własności gruntu w księdze wieczystej oraz w ewidencji gruntów i budynków następuje na podstawie zaświadczenia wydawanego przez właściwy organ.

W związku z powyższym pojawił się istotny dla praktyki obrotu nieruchomościami problem dotyczący możliwości zbywania lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość (obrót wtórny lokalami). Na posiedzeniu w dniu 11 stycznia 2019 r. KRN przyjęła stanowisko, w którym przedstawiła pogląd, że do dokumentowania w formie aktów notarialnych umów zbycia lokali stanowiących odrębną nieruchomość nie jest konieczne uprzednie wydanie zaświadczeń, o których mowa w art. 4 powołanej wyżej ustawy.

W przyjętym stanowisku Krajowa Rada Notarialna zaznaczyła, że nie ma przeszkód, aby w wymienionych wyżej umowach przy opisie zbywanej nieruchomości lokalowej wskazać, że według treści księgi wieczystej prowadzonej dla lokalu – z własnością takiego lokalu związany jest udział w nieruchomości wspólnej, którą stanowi między innymi prawo użytkowania wieczystego gruntu. W dalszej części umowy pożądane jest zamieszczenie pouczenia skierowanego do stron transakcji, że grunt będący w użytkowaniu wieczystym, stanowiący nieruchomość wspólną, mógł ulec przekształceniu w prawo własności na podstawie powołanej wyżej ustawy z dnia 20 lipca 2018 r.

Krajowa Rada Notarialna wskazała, że przedłożenie notariuszowi zaświadczenia potwierdzającego przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów w prawo własności jest konieczne przy ustanawianiu odrębnej własności lokali w budynkach wzniesionych na gruntach będących przed dniem 1 stycznia 2019 r. w użytkowaniu wieczystym, jak również przy zbywaniu zabudowanych domami mieszkalnymi jednorodzinnymi gruntów będących przed dniem 1 stycznia 2019 r. w użytkowaniu wieczystym.

Zgodnie z art. 4 ust. 7 powołanej ustawy właściwy organ przekazuje zaświadczenie do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej w terminie 14 dni od jego wydania. Na tej podstawie sąd dokonuje z urzędu wpisu własności gruntu oraz wpisu roszczenia o opłatę w księgach wieczystych (art. 5 ust. 1).

W opinii KRN powyższa regulacja nie stanowi przeszkody do złożenia przez notariusza wniosku przy pomocy systemu teleinformatycznego o dokonanie przez sąd z urzędu wpisu roszczenia o opłatę w księgach wieczystych oraz wykreślenia (także z urzędu) w księdze wieczystej wszelkich wpisów dotyczących użytkowania wieczystego.

W spotkaniach, które odbywały się w tym roku w 19 miastach w całym kraju, wzięło udział ok. 450 notariuszy, a z udzielanych przez nich informacji skorzystało ok. 2400 osób. Jak co roku rejenci udzielali odpowiedzi na pytania o zagadnienia leżące w ich kompetencjach. „Najczęściej pytania dotyczyły prawa spadkowego, w tym kwestii związanych z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia jako postępowaniem alternatywnym wobec sądowego stwierdzenia nabycia spadku. Dużym zainteresowaniem cieszyły się także sprawy z zakresu prawa rodzinnego, w tym temat małżeńskich umów majątkowych wszystkich typów” – podsumował not. Lech Borzemski, ogólnopolski koordynator DON.

Celem Dnia Otwartego Notariatu jest podnoszenie świadomości prawnej obywateli. „Na co dzień w naszych kancelariach widzimy, jak wiele problemów wynika z braku podstawowej wiedzy prawnej. Chcemy rozmawiać, tłumaczyć przepisy prawa, ponieważ dzięki uzyskanej od profesjonalisty wiedzy każdy będzie mógł w sposób bezpieczny zdecydować o losach swojego majątku” – powiedział not. Mateusz Weiss, koordynator DON w Bydgoszczy.

Tematyka jest każdorazowo dostosowywana do potrzeb słuchaczy, jednak największym zainteresowaniem cieszą się niezmiennie zagadnienia związane z bezpiecznym przekazywaniem majątku. „Tematy związane z majątkiem są najbardziej interesujące, gdyż, w ogólnym odczuciu, w sposób najbardziej bezpośredni wszystkich nas dotyczą. Pytania dotyczą zazwyczaj podstawowych kwestii związanych z dziedziczeniem, ale coraz częściej także spraw majątkowych małżeńskich” – tłumaczy not. Joanna Greguła, która już od kilku lat prowadzi wykłady w krakowskich UTW.

Odbywające się regularnie od 3 lat w semestrze zimowym i letnim wykłady notariuszy na uniwersytetach trzeciego wieku to kolejna – po organizowanym od 2010 roku Dniu Otwartym Notariatu – forma zaangażowania samorządu notarialnego w edukację prawną społeczeństwa. „Choć poziom wiedzy prawnej obywateli jest z roku na rok wyższy, to jednak gąszcz przepisów i wprowadzane zmiany powodują zagubienie, szczególnie osób starszych. Dlatego zarówno DON, kiedy notariusze nieodpłatnie udzielają informacji prawnych, jak również wykłady, w czasie których można pozyskać wiedzę teoretyczną niezbędną do podejmowania dalszych życiowych decyzji, są bardzo potrzebnymi inicjatywami” – podkreśliła not. Joanna Greguła.

Inicjatorem i organizatorem wykładów na UTW oraz Dnia Otwartego Notariatu jest Krajowa Rada Notarialna. Są one realizowane we współpracy z izbami notarialnymi.

Więcej informacji:
Dzień Otwarty Notariatu 2018